Prowadzisz firmę lub jesteś odpowiedzialny za jej rozliczenia środowiskowe i masz wrażenie, że niektóre obowiązki są do siebie podobne, a może nawet się nakładają (dotyczą tych samych produktów, opakowań czy odpadów)? Masz rację. Przepisy są coraz bardziej skomplikowane, a wiele obowiązków środowiskowych jest współzależnych – działania podjęte w jednym obszarze mogą oznaczać lub inicjować konieczność podjęcia działań w innym. Niedostateczna wiedza w tej kwestii może skutkować naruszeniami, co wiąże się z koniecznością rozliczenia zaległych obowiązków i opłat oraz możliwością nałożenia na przedsiębiorcę sankcji i administracyjnych kar pieniężnych.
Zebraliśmy przykłady, które pokazują, jak różne przepisy łączą się ze sobą i jakie obowiązki w praktyce spoczywają na firmach w obszarze ochrony środowiska.
1. Masz pojazdy firmowe, kotłownię, klimatyzację lub procesy powodujące emisję gazów czy pyłów?
Musisz raportować do marszałka i KOBiZE
Przedsiębiorstwa, które m.in. dysponują kotłowniami, systemami klimatyzacyjnymi, wykorzystują pojazdy w ramach prowadzonej działalności lub prowadzą inne procesy powodujące emisję gazów czy pyłów do powietrza (np. spawanie, malowanie), każdego roku do 31 marca muszą przygotować i przesłać do marszałka województwa właściwego ze względu na korzystanie ze środowiska, wykaz za rok poprzedni zawierający szczegóły dotyczące korzystania z środowiska oraz wysokości należnych opłat.
W przypadku, gdy przedsiębiorca podlega pod wspomniany wyżej obowiązek sprawozdawczy, podlega również pod obowiązek rejestracji i raportowania emitowanych do powietrza zanieczyszczeń w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (dalej KOBiZE). Informacje te służą do prognozowania i bilansowania emisji na poziomie krajowym. System obejmuje dane dotyczące m.in. podmiotów korzystających ze środowiska, miejsc i urządzeń emitujących substancje, a także środków technicznych ograniczających emisje. Termin składania raportu KOBiZE to koniec lutego każdego roku za poprzedni rok kalendarzowy.
Od 1 stycznia 2019 r., na podstawie art. 286 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska podmiot korzystający ze środowiska, wprowadzający gazy lub pyły do powietrza jest obowiązany do przedłożenia marszałkowi województwa wykazu sporządzonego na podstawie informacji zawartych w raporcie do KOBiZE.
2. Wydajesz kawę czy posiłki w jednorazowych pojemnikach?
Zaczynasz podlegać pod dwa systemy
W przypadku gdy przedsiębiorca prowadzi działalność polegającą na wydawaniu napojów (np. kawy na wynos) w kubkach jednorazowych lub serwowaniu posiłków w pojemnikach z tworzywa sztucznego zastosowanie znajduje Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie ograniczenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP). Zgodnie z ustawą implementująca tj. ustawą o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej z dnia 11 maja 2001 roku (dalej: ustawa produktowa), taki przedsiębiorca uznawany jest za podmiot udostępniający produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych „użytkownikom końcowym” (w uproszczeniu konsumentom). W takim przypadku przedsiębiorcę obowiązuje (w zakresie ustawy produktowej):
- prowadzenie ewidencji ilości nabytych/wydanych kubków/pojemników z tworzywa sztucznego,
- pobieranie tzw. „opłaty konsumenckiej” od klientów,
- rejestracja oraz złożenie sprawozdania w systemie BDO,
- przekazywanie tej opłaty na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana.
Jednakże to nie jest jedyny obowiązek, pod który co do zasady przedsiębiorcy w ww. sytuacji będą podlegali. Wydawanie napojów/posiłków w opakowaniach wiąże się z również obowiązkiem wynikającym z ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (dalej: ustawa opakowaniowa) jako wprowadzający produkty w opakowaniach.
Taki przedsiębiorca obowiązany jest do rejestracji w BDO, prowadzenia ewidencji zapewnienia recyklingu opakowań wprowadzonych na rynek na produktach oraz ewentualnego uiszczenia opłaty produktowej i złożenia sprawozdania w BDO(w przypadku samodzielnej realizacji obowiązku), a także prowadzenia edukacji ekologicznej.
Wprowadzający może realizować obowiązek recyklingu i publicznych kampanii edukacyjnych za pośrednictwem organizacji odzysku opakowań.
3. Masz torebki, balony albo cukierki z logo Twojej firmy?
Pamiętaj o opłacie producenckiej SUP
Oferowanie klientom reklamówek, balonów, a nawet cukierków mających folijkę z tworzywa sztucznego z logo przedsiębiorstwa (nawet bezpłatnie) pełni rolę ,,chodzącej” reklamy, zwiększając rozpoznawalność marki. Stanowią one niedrogi sposób promocji, który ma wzmacniać lojalność klientów i poszerzać zasięg firmy poza punkt sprzedaży.
Jednakże należy sobie zdać sprawę, iż pod kątem środowiskowym wykorzystanie takiego marketingu z dużym prawdopodobieństwem powoduje podleganie pod obowiązki wynikające ze wspomnianych wcześniej ustaw: produktowej i/lub opakowaniowej. z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Wspomniane reklamówki, balony i cukierki z logo Twojej firmy to potencjalne podleganie pod jeden lub więcej obowiązków wskazanych poniżej:
- „opłata producencka” SUP dla wprowadzającego do obrotu wybrane produkty z tworzyw sztucznych. Wiąże się z prowadzeniem ewidencji masy/ilości tych produktów i ponoszeniem corocznie opłatę za ich wprowadzenie. Czas na rozliczenie obowiązku przed marszałkiem województwa – do 15 marca każdego roku.
- Obowiązek finansowania publicznych kampanii edukacyjnych SUP.
- Obowiązki związane z wprowadzenie produktu w opakowaniu (recykling i kampanie edukacyjne – jak opis w punkcie 2).
- Opłata recyklingowa: przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, w której są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego przeznaczone do pakowania produktów oferowanych w tej jednostce, jest obowiązany pobrać opłatę recyklingową od nabywającego torbę na zakupy z tworzywa sztucznego, a następnie rozliczyć ją przed marszałkiem województwa i złożyć stosowne sprawozdanie.
Wytwarzasz ponad 1 tonę lub ponad 5000 ton odpadów?
Kiedy potrzebujesz pozwolenia na wytwarzanie?
Prawidłowa gospodarka odpadami jest jednym z kluczowych elementów odpowiedzialnego funkcjonowania przedsiębiorstwa. W przypadku prowadzenia działalności, w której wytwarzane są odpady produkcyjne w ramach eksploatacji instalacji bądź poza nią, na przedsiębiorcy ciążą obowiązki jak np. rejestracja w BDO, przekazywanie odpadów na podstawie KPO, ich prawidłowa ewidencja (pełna lub uproszczona) oraz złożenie rocznego sprawozdana o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
Jeśli w związku z eksploatacją instalacji powstają odpady o masie:
• powyżej 1 Mg (1 tony) rocznie – w przypadku odpadów niebezpiecznych lub
• powyżej 5000 Mg (5000 ton) rocznie – w przypadku odpadów innych niż niebezpieczne
konieczne jest uzyskanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów.
Przykłady instalacji, których eksploatacja może spowodować generowanie dużych ilości odpadów:
- stacjonarne urządzenie techniczne np. urządzenie drukujące,
- zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie na terenie jednego zakładu mający tego samego właściciela np. linia produkcyjna.
Podstawę prawną regulującą obowiązek uzyskania pozwolenie na wytwarzanie odpadów jest Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. W zależności od rodzaju instalacji wytwarzającej odpady należy złożyć wniosek do:
- marszałka województwa w przypadku:
- przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
- przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko realizowanego na terenach innych niż wymienione powyżej
- pozwolenia na wytwarzanie odpadów i pozwolenia zintegrowanego dla instalacji komunalnych, o których mowa w art. 38b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
- starosty – w pozostałych przypadkach.
- regionalnego dyrektora ochrony środowiska (RDOŚ) – w przypadku wytwarzania odpadów na terenach zamkniętych, ustalonych przez Ministra Obrony Narodowej.
Dokument ten wydawany jest na czas określony, zazwyczaj nie dłuższy niż 10 lat. Posiadanie ważnego pozwolenia jest obowiązkiem przedsiębiorcy i podlega kontroli organów środowiskowych. Jego brak może skutkować karami finansowymi oraz nakazem wstrzymania działalności. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów nie jest wymagane w przypadku działalności, która generuje odpady w ilościach nieprzekraczających progów określonych w rozporządzeniu.
Jak uniknąć kar i błędów?
Przedstawione w artykule przypadki pokazują, jak złożone i wzajemnie powiązane mogą być obowiązki środowiskowe, w tym obowiązki sprawozdawcze, spoczywające na przedsiębiorcach.
Każde działanie – od emisji do powietrza, przez użycie jednorazowych opakowań, aż po gospodarowanie odpadami – może generować szereg zobowiązań, które należy wypełnić, aby zachować zgodność z przepisami i uniknąć sankcji.
Warto jednak pamiętać, że zaprezentowane przykłady to jedynie wybrane sytuacje – w rzeczywistości katalog obowiązków prawnych jest znacznie szerszy i zawsze zależy od specyfiki działalności firmy.
Ze względu na dynamicznie zmieniające się przepisy i ich interpretacje, zachęcamy do współpracy z firmą doradczą, EKO CYKL Sp. z o.o., która pomaga przedsiębiorcom nie tylko dostosować się do aktualnych wymogów prawnych, ale również zadbać o poprawność sprawozdawczości i terminowość realizacji obowiązków.
Takie wsparcie znacząco ogranicza ryzyko popełnienia błędów i ułatwia prowadzenie działalności zgodnej z przepisami ochrony środowiska.
