Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1781 w sprawie ustanowienia ram ustalania wymogów ekoprojektu w odniesieniu do zrównoważonych produktów (…), powszechnie znane jako „Rozporządzenie ESPR” (dalej również „rozporządzenie”), to kolejny akt prawny, którego wdrożenie będzie wyzwaniem dla przedsiębiorstw w najbliższych latach. Ma on na celu ustalenie wymagań dotyczących projektowania produktów tak, aby były one bardziej zrównoważone i przyjazne dla środowiska.
To ważny krok w realizacji strategii UE dotyczącej gospodarki o obiegu zamkniętym, czyli takiego modelu, w którym produkty są trwałe, można je naprawiać, a na końcu skutecznie przetwarzać lub ponownie wykorzystywać, zamiast wyrzucać na śmietnik. Nowe przepisy mają pomóc w produkcji i kupowaniu bardziej zrównoważonych produktów, które zużywają mniej energii, są mniej szkodliwe dla środowiska i mają mniejszy ślad węglowy. W ten sposób UE chce, by zrównoważone produkty stały się normą na rynku.
Rozporządzenie ESPR weszło w życie 18 lipca 2024 r. Pierwszy akt delegowany przyjęty na podstawie niniejszego rozporządzenia wejdzie w życie najwcześniej 19 lipca 2025 r.
Timeline procesu legislacyjnego ESPR
• 16 kwietnia 2025 – Przyjęcie i publikacja pierwszego planu prac ESPR i Etykiety Energetycznej
• 19-20 lutego 2025 – Pierwsze spotkanie członków Forum Ekoprojektu
• Październik/listopad 2024 – Utworzenie Forum Ekoprojektu
• 18 lipca 2024 – Wchodzi w życie nowe rozporządzenie w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów
• 5 grudnia 2023 – Komisja przyjmuje wstępne porozumienie w sprawie bardziej zrównoważonych oraz możliwych do naprawy produktów
• 31 stycznia 2023–2012 maja 2023 – Otwarta konsultacja publiczna ws. grup priorytetowych
• 30 marca 2022 – Przyjęcie wniosku ESPR (w ramach inicjatywy dotyczącej zrównoważonych produktów)
• 14 września 2020–22 czerwca 2022 – Konsultacje i mapa drogowa
• 11 marca 2020 – Przyjęcie nowego planu działania w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym
• 11 grudnia 2019 – Przyjęcie Europejskiego Zielonego Ładu
SPIS TREŚCI
1.Zakres stosowania rozporządzenia ESPR
Rozporządzenie obejmuje wszelkie towary fizyczne wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku, w tym części składowe i produkty pośrednie.
Nie stosuje się jednak do towarów, które są już objęte sektorowym prawodawstwem UE:
• żywności, pasz i produktów leczniczych;
• żywych roślin, zwierząt oraz mikroorganizmów;
• produktów pochodzenia ludzkiego;
• pojazdów objętych sektorowymi regulacjami UE.
Produkty, których jedynym przeznaczeniem jest obronność lub bezpieczeństwo narodowe, również nie będą objęte wymogami dotyczącymi ekoprojektu.
2. Kluczowe elementy rozporządzenia ESPR – wymogi
2.1 Wymogi ekoprojektu ESPR
Rozporządzenie wprowadza wymogi ekoprojektu, które mają na celu poprawę następujących aspektów produktów:
• poprawę trwałości, możliwości ponownego użycia, modernizacji i naprawy produktów;
• zwiększenie efektywności energetycznej i zasobooszczędności produktów;
• zwalczanie substancji ograniczających obieg zamknięty produktów;
• zwiększenie udziału surowców pochodzących z recyklingu;
• ułatwienie regeneracji i recyklingu produktów;
• zmniejszenie śladu węglowego i wpływu na środowisko;
• poprawę dostępności informacji na temat zrównoważonego charakteru produktów;
• rozwiązanie problemu niszczenia niesprzedanych produktów konsumenckich.
Wymogi te mają na celu przeciwdziałanie przedwczesnemu starzeniu się produktów, promowanie zrównoważonej konsumpcji oraz nie mogą nakładać nieproporcjonalnego obciążenia administracyjnego na producentów lub inne podmioty w łańcuchu wartości, w tym MŚP, a w szczególności na mikroprzedsiębiorstwa.
ESPR wprowadza konkretne wymagania dotyczące projektowania produktów, które muszą być trwalsze, bardziej energooszczędne i łatwiejsze do naprawy oraz recyklingu, co wpływa na sposób produkcji i oferowanych towarów. Jednocześnie rozporządzenie ma wspierać zrównoważoną konsumpcję, minimalizując nadmierne obciążenia administracyjne, zwłaszcza dla MŚP i mikro przedsiębiorstw. Konieczna jest zatem analiza przedsiębiorstwa na poziomie projektowym, logistycznym oraz produkcyjnym by jak najlepiej zacząć wdrażać założenia ESPR .
2.2 Wymogi efektywności ESPR
Wymogi efektywności produktów będą obejmować konkretne, mierzalne parametry oraz zakazy i funkcjonalne wymagania mające na celu wyeliminowanie mniej ekologicznych produktów z rynku i promowanie zrównoważonych rozwiązań. Komisja Europejska będzie oceniać te wymogi tak, aby maksymalizować korzyści dla środowiska, jednocześnie zapewniając ich zgodność z innymi unijnymi przepisami dotyczącymi odpadów i zasobów.
Mogą one przyjmować formę:
• ilościowych ograniczeń, np. minimalne/maksymalne poziomy zużycia energii, zawartości materiałów z recyklingu, ograniczenia wpływu na środowisko;
• wymogów nieilościowych, np. zakazu technologii utrudniającej naprawę;
• wymogów funkcjonalnych, które mają zapobiegać pogorszeniu użyteczności produktu.
Ponadto, wymogi te powinny być spójne z unijnymi przepisami o odpadach i mogą uzupełniać obecne regulacje, jak np. PPWR wspierając minimalizację ilości opakowań i zapobieganie powstawaniu odpadów.
2.3 Wymogi informacyjne ESPR
Rozporządzenie nakłada szczegółowe wymogi informacyjne na produkty wprowadzane na rynek UE. Wymogi te będą szczegółowo określane w aktach delegowanych Komisji Europejskiej (na podstawie art. 4), a ich celem jest zwiększenie przejrzystości informacji o produktach – takich jak ślad węglowy, trwałość czy możliwość naprawy.
Producenci będą zobowiązani do udostępniania danych, by umożliwić konsumentom, administracji publicznej i innym stronom dokonywanie świadomych wyborów. Wymogi te umożliwiają również monitorowanie substancji wzbudzających obawy (SVHC) przez cały cykl życia produktu.
Informacje te mają być prezentowane w przystępnej dla odbiorcy formie – np. na stronie internetowej, etykiecie produktu, w cyfrowym paszporcie produktu (preferowany) lub na fizycznym nośniku.
Dodatkowo, akty delegowane mogą wprowadzać klasy efektywności środowiskowej (np. w formie oznaczeń na etykietach), aby ułatwić porównywanie produktów. Przewiduje się też punktowe oceny możliwości naprawy i trwałości, bazujące na zharmonizowanej metodologii – uwzględniającej m.in. dostępność i ceny części zamiennych czy łatwość demontażu. Wymogi te mają również pomóc zwiększyć poziom zbierania produktów z dużym potencjałem ponownego użycia (np. telefonów), dzięki lepszej informacji o systemach zwrotu, zachętach i punktach zbiórki.
3. Akt delegowany – grupy produktów priorytetowych ESPR
Komisja Europejska jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych w celu uzupełnienia rozporządzenia przez określenie szczegółowych wymogów ekoprojektu. W ramach aktów Komisja ustali plan prac, który będzie obejmował szczegółowe wymogi dla grup produktów priorytetowych, takie jak:
• żelazo i stal;
• aluminium;
• tekstylia, w tym odzież i obuwie;
• meble, w tym materace;
• opony;
• detergenty;
• farby;
• smary;
• chemikalia;
• produkty związane z energią;
• produkty technologii informacyjno-komunikacyjnych i inne urządzenia elektroniczne.
Plan prac będzie aktualizowany co najmniej co trzy lata, a Komisja corocznie informować będzie Parlament Europejski i Radę o postępach w jego realizacji.
Co oznacza Rozporządzenie ESPR
Rozporządzenie ESPR stanowi istotny krok w kierunku zrównoważonego rozwoju i gospodarki o obiegu zamkniętym w Unii Europejskiej. Wprowadza kompleksowe ramy prawne dla ekoprojektowania produktów, które mają służyć realizacji celów gospodarki o obiegu zamkniętym oraz dekarbonizacji unijnego rynku. Nowe wymogi obejmują m.in.:
• zwiększenie trwałości,
• możliwość naprawy i recyklingu produktów,
• ograniczenie substancji szkodliwych
• obowiązki informacyjne – w tym wdrożenie cyfrowego paszportu produktu.
Regulacja obejmie szeroką gamę produktów (z wyłączeniami sektorowymi) i będzie wdrażana etapami za pomocą aktów delegowanych. ESPR stanowi kluczowy instrument polityki przemysłowej UE i będzie mieć istotny wpływ na łańcuchy dostaw, strategie projektowe i modele biznesowe producentów działających na rynku unijnym.
ESPR to nie tylko nowe obowiązki, ale także szansa. Wzrost popytu na zrównoważone produkty może przynieść znaczące korzyści dla MŚP. Przygotowanie się na nadchodzące zmiany w projektowaniu, produkcji i wprowadzaniu produktów na rynek jest kluczowe dla utrzymania konkurencyjności i zgodności z prawem UE.
W kolejnych publikacjach zostaną szczegółowo omówione m.in. Cyfrowy Paszport Produktu, zakaz niszczenia niesprzedanych produktów oraz najważniejsze obowiązki, jakie nowe rozporządzenie nakłada na producentów, importerów oraz dystrybutorów.
Jeśli masz trudności z identyfikacją i realizacją przepisów środowiskowych i gubisz się w nowych obowiązkach, takich jak PPWR, ESPR, CBAM, EUDR, ROP, kaucja, a także szeroko pojęte obszary ESG zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami i skorzystania ze szkoleń Akademii Wiedzy Środowiskowej
Pełny tekst rozporządzenia dostępny jest na stronie EUR-Lex
Leave A Comment