Korzystanie z wód pod lupą – zwiększony potencjał kontrolny przestrzegania Prawa Wodnego.

Stosunkowo niedawno, dokładnie 1 lipca 2024 r. weszły w życie zmiany w ustawie z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo Wodne (dalej: Prawo Wodne) powołujące do życia Inspekcję Wodną, służbę kontrolną wyodrębnioną w strukturze Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej: Wody Polskie). W kompetencji tego organu jest kontrola przestrzegania Prawa Wodnego, ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym oraz przepisów wydanych na podstawie tych ustaw. Uprawnienia i możliwy sposób działania inspektorów przypominają te posiadane i stosowane przez Policję, co obejmuje m.in. noszenie i stosowanie broni palnej czy fizyczne ujmowanie sprawców!

Czym zajmuje się Inspekcja Wodna i jakie ma uprawnienia?

Zadania i uprawnienia Inspekcji związane są z kontrolą przestrzegania przywołanych powyżej przepisów. Obejmują działania takie jak:

• pobór próbek wody i ścieków do dalszych badań,
• nakładanie grzywien za wykroczenia,
• kontrola legalności dokonywania połowu ryb,
• kontrolowanie funkcjonowania instalacji odprowadzających ścieki, w tym związanych z tym dokumentów,
• legitymowanie świadków przestępstwa lub wykroczenia,
• żądanie niezbędnej pomocy m.in. od instytucji państwowych czy jednostek gospodarczych, a nawet zwracanie się do każdego obywatela o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w przepisach o Policji,
• sporządzanie wniosków o ukaranie do sądu w sprawach o wykroczenia oraz udział w charakterze oskarżyciela publicznego.

Skąd się wzięła Inspekcja Wodna? “Specustawa odrzańska” w tle.

Opisane wyżej w skrócie zmiany zostały wdrożone ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. o rewitalizacji rzeki Odry, czyli tzw. „specustawą odrzańską”. Jej celem jest poprawa jakości wody w rzece Odrze i jej dorzeczu, związana m.in. z rewitalizacją po katastrofie ekologicznej z 2022 r. Jednym ze środków do osiągniecia tego celu są zmiany systemowe w strukturze Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (PGW WP) takie jak utworzenie wyspecjalizowanej służby – Inspekcji Wodnej. Służbę w całej Polce tworzy kilkudziesięciu inspektorów będących pracownikami Wód Polskich.

Coraz więcej kontroli! Jak to wygląda w praktyce?

Według danych z serwisu Wody Polskie w 2024 roku wzrosła liczba kontroli przeprowadzanych przez tą jednostkę. Wyniosła ona ponad 700 i była większa o 191 w porównaniu z rokiem 2023, przy czym, zgodnie z omawianym przepisami, kontrole od 1 lipca 2024 były już realizowane przez nową Inspekcję Wodną. Zakres przeprowadzonych kontroli obejmował m.in. korzystanie z wód oraz przestrzeganie warunków ustalonych w decyzjach np. pozwoleniach wodnoprawnych. Skutkiem przeprowadzonych kontroli było m.in.:

• wydanie 317 zarządzeń pokontrolnych,
• skierowanie 167 spraw do właściwych organów celem podjęcia dalszych działań,
• przekazanie 21 spraw do organów ścigania,
• nałożenie 20 grzywien, na łączną kwotę 52.300 zł.

 

Co dalej z Inspekcją Wodną? Jest projekt zmian!

Nie wiadomo jednak jak długo aktualne regulacje się utrzymają. Obecnie w Ministerstwie Infrastruktury trwają prace na nowelizacją specustawy odrzańskiej, zakładające m.in. likwidację Inspekcji Wodnej (projekt UD96).  Zgodnie z projektem jej kompetencje trafiłyby w gestię Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Obecni inspektorzy mieliby utracić status funkcjonariusza publicznego oraz prawo do stosowania środków przymusu bezpośredniego.

Ogólne uzasadnienie wycofania się z przepisów dot. Inspekcji Wodnej jest takie, że jest to instytucja nadmiarowa, powielająca działania innych służb, której działanie nie przełożyło się na poprawę stanu rzeki Odry. Natomiast w zamian za to zakłada się wzmocnienie potencjału personalnego i finansowego kontroli w gospodarowaniu wodami.
Link do procesu legislacyjnego: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12393451

Zadbaj o zgodność z prawem już dziś!

Można przypuszczać, że trend zwiększonych kontroli przestrzegania przepisów Prawa Wodnego zostanie co najmniej utrzymany, niezależnie od formy jego realizacji.
W związku z tym zalecane jest, żeby wszystkie podmioty korzystające lub potencjalnie korzystające z wód zweryfikowały czy prawidłowo realizują przepisy Prawa Wodnego, wytyczne posiadanych decyzji a także czy i w jakim stopniu podlegają pod obowiązki wynikające z ustawy. Nasze doświadczenia audytorskie, pokazuje że w wielu przypadkach jest to aspekt niedostatecznie rozpoznany lub nierealizowany przez przedsiębiorców.